Vechten, vluchten of bevriezen?
Annemarie: ‘Hoogbegaafde mensen die continu leven in de hoogste versnelling zijn aan het vechten/vluchten. Ze reageren ‘overdreven’. Dat zijn kenmerken van hoogbegaafdheid en levensenergie in de hoogste versnelling: alsmaar doorgaan, over grenzen heengaan of op de automatische piloot staan. Óf ze bevriezen juist: zetten de handrem erop, er komt niets meer uit. Ze zakken helemaal in en staan in de laagste versnelling. Als je niet goed kan schakelen, ben je niet goed in contact met jezelf en je omgeving. Je zit in de overlevingsstand. Daardoor doe je bijna niets meer met je prefrontale cortex. Je kunt geen gebruik maken van je executieve functies, die jou helpen om te schakelen’. Met lichaams- en ervaringsgerichte oefeningen en psychotherapie help je mensen om uit die vlucht, vecht- of bevriesstand te komen. Annemarie: ‘Mensen doen (lichamelijke) corrigerende ervaringen op, waardoor ze weer in contact komen met hun ware zelf. Dat kan individueel met materialen of in een groep met rolfiguren. Zo gaan ze weer ervaren hoe ze in veilige interactie met anderen levenskracht ontvangen, vasthouden en gewaardeerd worden. Want ze mogen uit ‘de vijfde versnelling met de handrem erop.’

Een andere bedrading
Zo noemt Annemarie de manier van voelen, denken, zijn en doen van hoogbegaafde mensen. ‘Mijn oudste dochter is hoogbegaafd. Op de basisschool zeiden ze dat niet goed kon lezen en heftig (vooral fysiek) kon reageren als ze overprikkeld was. Maar thuis ging lezen meestal heel goed. Later kwam ik erachter dat ze op school dingen op een andere manier aanpakken en niet afstemden op wat zij nodig had. Ze moest daar onder tijdsdruk presteren. De route van leren en verbanden leggen is vaak anders bij kinderen en volwassenen die hoogbegaafd zijn. Daarin hebben ze een andere bedrading. In het contact als moeder knapte mijn dochter met name op door lichaamsgerichte spelletjes waarin ze lichamelijke begrenzing spelenderwijs kon ervaren. Hierdoor kwam ik de lichaamsgerichte Pesso-psychotherapie en later de Emotional Freedom Techniques op het spoor. Daarin verdiep en ontwikkel ik me als mens, als ouder en als professional.’

Je kent ze vast: de 8 intelligenties van Gardner
‘Van collega’s leerde ik dat hoogbegaafdheid niet alleen gaat over een hoge cognitieve intelligentie.’ Je kunt slim zijn met taal of rekenen, maar ook met beeld, muziek, bewegen of met betrekking tot mensen, jezelf of de natuur. ‘In mijn werk als psychotherapeut zie ik meestal dat hoogbegaafde cliënten meer dan één van deze intelligenties hebben. En je ziet ook dat hoogbegaafde kinderen en volwassenen zichzelf existentiële vragen stellen: waarom ben ik hier op aarde? Wat heeft het leven voor nut? Om aan deze andere bedrading bij hoogbegaafde cliënten meer recht te doen, spreek ik liever naast hoogbegaafde ook over hoogbewuste kenmerken.’

Te veel focus op cognitieve behandeling van hoogbegaafdheid
Dat valt Annemarie op. ‘In 2022 kwam het boek ‘Hoogbegaafde hulpzoekers; wanneer je er zelf niet uitkomt’ (Hoiting & Nauta) uit. En dat boek kan ik iedereen die in de GGZ werkt aanraden. Ik miste in het boek naast de cognitieve ook de meer lichaams- en ervaringsgerichte aanpak in de GGZ. Waarbij er ook aandacht is voor de omgeving: gezin, school en de maatschappij. In de Masterclass van RINO Zuid komen alle onderdelen aan bod. Zo zijn er meerdere professionals tijdens de masterclass die lichaams- en ervaringsgerichte workshops geven met aandacht voor de omgeving. Vooral de hoogbewuste kenmerken van hoogbegaafdheid kun je niet alleen via de cognitie leren reguleren. Daar heb je lichaams- en ervaringsgericht werkwijzen voor nodig.’ Bij de lichaamsgerichte werkwijzen volgen we recente ontwikkelingen in de hechtingstheorie en neurobiologische wetenschappen. De werkwijzen zijn practice based.

Naar een positief (zelf)beeld van hoogbegaafdheid
In 2007 zijn twintig experts op het gebied van hoogbegaafdheid tot een gezamenlijke positieve omschrijving van hoogbegaafdheid gekomen: het Delphi-model. Het model zegt iets over de persoonlijke beleving, het zelfbeeld en de betekenis ervan voor de hoogbegaafde. Hoe is het om hoogbegaafd te zijn en tot welke eigenschappen en kenmerken moet je je dan verhouden? ​Het Delphi-model zegt iets over het zijn, het denken, het voelen, het willen, het doen en het waarnemen van hoogbegaafden. En het onderlinge samenspel tussen al deze onderdelen in contact met de omgeving: maatschappij, gezin, school en werk. Zoals je een IQ van 130 of hoger een smalle definitie van hoogbegaafdheid kunt noemen, geeft het Delphi-model een brede beschrijvende én visuele definitie.

Een grote kans op misdiagnoses
‘Je ziet dat cognitieve, emotionele- en gedragsproblemen bij hoogbegaafdheid ook symptomen zijn die zich voordoen bij ASS of ADHD. In de opleiding tot psycholoog en psychotherapeut is er niet expliciet aandacht voor hoogbegaafdheid. Gelukkig komt er steeds meer expertise vanuit verschillende (vak)therapeutische gebieden. Je zult je daarin zelf moeten ontwikkelen en bijscholen.’ Werk je minstens vijf jaar met hoogbegaafde en/of hoog sensitieve volwassenen? En wil je meer leren over de andere bedrading, alle verschillende aspecten en naast cognitieve meer kennismaken met lichaams- en ervaringsgerichte behandelmethodes voor deze doelgroep? Doe dan mee aan de Masterclass op 9 maart!

Masterclass RINO Zuid
Wil je meer weten over de Masterclass op 9 maart 2024? Kijk dan op deze pagina: https://rinozuid.nl/aanbod/masterclass-hoogbegaafdheid/20240309/