Laagdrempelig hulp bieden

Jobke Debats is vanaf de start betrokken bij de opleiding. Vanuit haar rol als POH-ggz en directeur van J&J Totale Zorg BV heeft RINO Zuid haar 6 jaar geleden gevraagd haar expertise vanuit het veld in te zetten en mee te denken in de opzet van de opleiding. Vanuit de opleidingscommissie heeft ze de opleiding mede vormgegeven en is ze als hoofddocent actief betrokken bij de opleiding.

Annemarie Broekhuijzen is sinds 1 juli 2019 als hoofdopleider verbonden aan de opleiding POH-ggz. Zij is eindverantwoordelijk voor het curriculum en de opbouw & ontwikkeling van de opleiding. Annemarie is psychotherapeute en vanuit haar eerdere bestuurlijke ervaring in de GGZ bekend met het opleiden van POH-ggz.

Het doel van de opleiding is, in de huisartsenpraktijk, hulp aan mensen met psychische, psychosomatische en psychosociale klachten dichter bij huis en laagdrempelig aan te kunnen bieden. ‘Maar eigenlijk bestaat deze rol al veel langer’ geeft Jobke aan. ‘Ik weet nog dat ik zo’n 11 jaar geleden als SPV een ruimte huurde bij huisartsen en dan eigenlijk al werkte als POH-ggz, wel met een andere financiering.' Niet lang daarna ontstond de formele rol POH-ggz. Een rol waarbij de nodige vraagtekens vanuit de generalistische basis-ggz en gespecialiseerde ggz werden gezet.

Persoonlijkheid deelnemer komt steeds meer aan bod

In de tussentijd is er veel veranderd, zo heeft de POH-ggz inmiddels zijn/haar plaats veroverd binnen de huisartsenpraktijk. Waar jaren geleden de POH-ggz nog wel eens als ‘concurrent’ werd gezien van de eerstelijns zorg, is iedereen het er nu wel over eens dat er nu voor gezorgd wordt dat de juiste verwijzingen terecht komen bij de GB-ggz of s-ggz. Het pionieren zit ‘m nu niet meer in de functie maar veel meer in de persoonlijkheid van de deelnemer en de adviesrol richting de huisarts. Ook in de opleiding wordt hier specifiek aandacht aan besteed om je eigen werkervaring en persoonlijkheid als POH-ggz vorm te geven binnen de praktijk; ieder op zijn/haar eigen wijze. Dat geven studenten aan het einde van de opleiding ook terug: ik mag blijven wie ik ben in deze functie!

Jobke ziet ook veranderingen in de opleiding zelf: ‘Er zijn nu veel meer groepen die we opleiden, waar we in 2015 begonnen met 1 groep, leiden we nu jaarlijks 4 á 5 groepen op. Qua inhoud zien we bijvoorbeeld een terugname van het aantal uren eHealth dat behandeld wordt omdat we zagen dat huisartsengroepen dit zelf al aanboden. Hoe je dit vervolgens goed blended aanpakt is wel weer een belangrijk onderdeel van de opleiding.’

Steviger neerzetten van POH-ggz

Onze deelnemers hebben vaak al veel werkervaring en de leeftijd varieert van eind 20 tot 60 jaar. Ze zijn vaak als professional én als persoon al behoorlijk gevormd. De kunst voor ons is om hen op te leiden tot de professional die juist in die huisartsenpraktijk kan werken én om ze klachtgericht te laten kijken en uitvragen. Ook hechten we eraan dat we ze opleiden tot kritische hulpverleners die oog hebben voor de sociaal maatschappelijke systemen die van invloed zijn op het welzijn van mensen. Die zich bewust zijn van het ‘eigen verantwoordelijkheid’ paradigma waarin we leven en in staat zijn hun patiënten sterker te maken én oog hebben voor tragiek in het leven. Een patiënt is onderdeel van een maatschappelijk en persoonlijk systeem. Wat brengt iemand als bagage mee, welke klachten heeft hij en daar stem je je hulpverlening op af. De POH-ggz werkt klachtgericht, niet sec vanuit diagnoses en protocollair: de POH-ggz kijkt veel meer naar: wie zit er tegenover me? Jobke vertelt: ‘dat heeft de POH-ggz het veld wel gebracht: het klachtgericht werken is ook doorgesijpeld naar andere werkvelden.’

Annemarie vult aan: “Door de toenemende wachtlijsten zien we een verschuiving in aandachtspunten. Met name de POH-ggz wordt ingezet voor wachtlijstoverbrugging. De komende jaren moeten we de POH-ggz nog steviger neerzetten: wat is jouw afgebakende taak? Zorg dat je niet alles op je bord krijgt! Blijf kritisch en waak ervoor dat je niet de behandeling gaat bieden waarvoor je verwijst. Laat je niet verleiden om zelf de therapie te gaan doen.’

Omschakeling door Corona

‘Natuurlijk heeft de coronacrisis impact.’ aldus Jobke. ‘Maar we komen er ook achter dat er heel veel online of telefonisch mogelijk is. Een telefonisch consult is ook goed, helpend. De omschakeling voor de POH-ggz tijdens de opleiding lijkt hierin ook niet zo groot. Zij moesten toch al op een andere manier gaan werken in de huisartsenpraktijk en van face2face naar telefonisch contact omschakelen. We besteden nu wel extra aandacht aan hoe deelnemers goed voor zichzelf moeten blijven zorgen.’

‘Vanaf 16 maart is er steeds overleg geweest en hebben we met de ondersteuning van RINO Zuid en de flexibiliteit van de docenten alle fysieke bijeenkomsten kunnen omzetten naar online ontmoetingen via Zoom. Hierdoor hebben we studievertraging kunnen voorkomen. Dit vraagt uiteraard wel om anders onderwijs geven én ontvangen, iedereen heeft zich hiertoe verhouden en in aangepast; ik waardeer enorm ieders inspanningen hierin! Het gaat bijvoorbeeld om een deelnemer die met haar jonge kinderen om zich heen de les moet volgen, in de middagpauze hardlopen of de hond uitlaten maar ook docenten die niet met een flipover kunnen werken en zoeken hoe ze dan toch de informatie goed over kunnen brengen.’

Door de coronacrisis is het niet mogelijk om het behaalde diploma fysiek uit te reiken, wat Annemarie wel een gemis vindt: ‘De gezamenlijke diploma-uitreiking is voor de opleidelingen echt een hoogtepunt. Dit is zo’n feestelijk en warm gebeuren. Het laat zien hoe hard er gewerkt is. Hartverwarmend om te zien hoe trots een 80-jarige moeder is op haar dochter of hoe blij jonge kinderen om hun moeder heen springen, geweldig is dat!’

Wat kunnen we de komende 5 jaar verwachten?

Annemarie: ‘Vanaf het najaar starten we met het toetsen van de POH-ggz opleiding. Hiermee willen we de kwaliteit van de opleiding naar een nog hoger niveau tillen. Onlangs is het nieuwe competentieprofiel vastgesteld. Tijdens de opleiding worden de competenties getoetst. Ook in de praktijkinstellingen worden de opleidelingen geëvalueerd. Hierdoor wordt duidelijk wat je mag verwachten van een POH-ggz die de opleiding bij RINO Zuid afgerond heeft.’

‘Daarnaast zien we in het veld grote tekorten aan mensen die de juiste vooropleiding en relevante praktijkervaring hebben om aan de opleiding te beginnen. RINO Zuid denkt in een pilot in Limburg samen met zorgorganisaties, de zorgverzekeraar en Hogeschool Zuyd mee over hoe we een assessment kunnen ontwikkelen en middels een modulair aanbod de ‘tekorten’ aan kennis en/of ervaring kunnen opheffen.’

‘Op het gebied van nascholing zien we een toename van in-company aanvragen. Naar onderwerpen als relatietherapie, positieve psychologie, EPA, ondersteuning bij rouw in de breedste zin van het woord en positieve gezondheid is steeds meer vraag. Ook de komst van het onafhankelijk kwaliteitsregister per 2021 zal effect hebben op de vraag naar nascholing.’

‘Tot slot verwachten we steeds meer behoefte aan ondersteuning op meer zingevings-gerelateerde klachten of vragen. Steeds meer mensen, en wie weet wat de coronatijd ons daarin nog meer gaat brengen, ervaren de wereld als een onzekere plek. Hun toekomst is minder voorspelbaar. In de komende vijf jaar zullen we daar zeker vorm aan gaan geven.’