Nikki Smedts studeerde in 2017 af als muziektherapeute, waarna ze direct aan de slag ging in de zorg voor ouderen met dementie. Na het werken op verschillende afdelingen kwam ze er achter dat ze meer op de achtergrond een rol wilde spelen in de zorg. Zo kwam ze terecht bij Locus, waar ze als trainer werkt, onder andere in de ABC-methodiek. Deze week rondt ze zelf de cursus ‘Train de trainer – ABC-methodiek af’, die vanaf 1 januari dit jaar verzorgd wordt door RINO Zuid.

Werken met checklists
Met de ABC methodiek ga je aan de slag om zo goed en zorgvuldig mogelijk achter de oorzaak van het onbegrepen gedrag te komen. Zo neem je onder andere ook je eigen bijdrage onder de loep. Aan de hand van checklists wordt gekeken hoe je verward, depressief, angstig of geagiteerd gedrag het beste in banen kunt leiden. Vervolgens biedt de methodiek concrete handvatten om hiermee om te gaan, je doorloopt de volgende stappen:

  • Actie: welk gedrag vertoont de cliënt met dementie?
  • Bewegers: wat is de aanleiding voor het probleemgedrag? (Wat kunnen zoal oorzaken zijn?)
  • Consequenties: welke gevolgen heeft het gedrag? Wat gebeurt er steeds ná dit gedrag?

Op basis van het oorzakenmodel probeer je erachter te komen wat de oorzaak kan zijn van het verwarde gedrag. Dit kan bijvoorbeeld gaan om fysieke beperkingen, rolstoel gebonden zijn, beperkingen in capaciteiten (dementie), maar ook: wat heeft iemand überhaupt meegemaakt in zijn/haar leven. Nikki: ‘Met de ABC methodiek krijg je oprechte interesse in wie je op dat moment voor je hebt. Een mooi voorbeeld hiervan was een mevrouw in Zeeland, die heel erg bang was om gedoucht te worden. Het bleek dat zij de watersnoodramp in ’53 had meegemaakt. Als je dit weet en aan de angst kunt koppelen, kun je gerichter omgaan met het probleem.’

Werkdruk
Mensen in de zorg hebben het druk. Dan heb je toch helemaal geen tijd voor het invullen van een ABC? ‘Tijdens de ABC-training hebben deelnemers hierbij soms wel hun vragen’ geeft Nikki aan. ‘Maar als je hierover in gesprek gaat, zien ze het nut er zeker van in. Je vult een ABC ook niet in voor iedere bewoner, enkel bij bewoners die onbegrepen gedrag laten zien. Zoals een bewoner die de hele dag door roepgedrag laat zien, waar andere bewoners last van hebben. Het is dan heel interessant om de observatie-ABC in te vullen en antwoord te krijgen op vragen als: Wat maakt dat de bewoner dit gedrag laat zien?’ De ABC is ook in te zetten bij geagiteerd en agressief gedrag, angstig gedrag of depressieve gevoelens.

‘Soms werkt het beter om even te vertragen en ben je hierdoor sneller klaar, dan door alles snel te willen doen. Vervolgens heb je meer tijd om écht een connectie te maken.’

‘Vaak is er tijdens de training een realisatiemoment bij deelnemers: we weten eigenlijk best weinig van de bewoners! Als je weet dat je mevrouw Jansen blij kunt maken met een ontbijtje op bed, of dat meneer Pieters uit wil slapen tot half 11, kun je daar rekening mee houden. Bewoners zullen hierdoor meer rust ervaren en je maakt de zorg makkelijker.’

Wat nemen deelnemers mee?
Op het moment volgt Nikki de opleiding ‘Train de trainer ABC-methodiek’. Hiermee kun je collega's trainen in het toepassen van de ABC methodiek op de werkvloer bij verward, angstig, depressief en geagiteerd gedrag. Bovendien ontwikkel je de vaardigheid om de training zo te geven dat de groep op het puntje van de stoel zit. Nikki: ‘Tijdens deze opleiding bereid je modules voor alsof je ze zelf gaat geven. Vervolgens ga je hiermee oefenen alsof je voor een groep deelnemers staat en ontvang je feedback van je collega-cursisten en de docent: wat ging goed, wat had je anders kunnen doen.’

Naast de Train de trainer opleiding is er ook een training ‘Omgaan met onbegrepen gedrag – ABC-methodiek’ voor medewerkers binnen een ouderenorganisatie. Nikki: Deze training verzorgde ik laatst zelf in Maastricht. Het is fijn om na zo’n dagdeel te horen dat de tijd voorbij is gevlogen en men de training heel leerzaam vond! Wat bij veel deelnemers blijft hangen: label niet te snel en koppel je eigen mening niet aan het gedrag van een bewoner.’

‘Ik vind heel erg mooi dat ik iets kan bijdragen in de wereld van de zorg. En hoop dat we uiteindelijk zo ver kunnen komen dat de werkdruk afneemt en we weer met ons hart naar de bewoners kunnen kijken!’

Meer weten over de ABC-methodiek?
Kijk op de website van RINO Zuid voor ‘Train de trainer ABC-methodiek’ en ‘Omgaan met onbegrepen gedrag – ABC-methodiek’ voor meer informatie. Of stuur een e-mail naar nascholing@rinozuid.nl.