Ze is erbij vanaf het begin
Berendien van Straten is al bijna tien jaar verbonden aan de POH-ggz-opleiding van RINO Zuid. Ze verzorgt het onderdeel persoonlijke vaardigheden, al vindt ze zelf dat die naam de lading niet helemaal dekt. ‘Ik zie deelnemers drie keer tijdens de opleiding. We kijken dan hoe je stevig kunt blijven staan in een drukke praktijk. Wat gebeurt er in je lichaam onder druk? Hoe werkt de samenwerking tussen je hoofd, je gedachten en je lijf?’

Wat je niet voelt, komt als een boemerang terug
In haar lessen leert Berendien deelnemers dat stress niet zomaar ontstaat. ‘We willen het fijne vasthouden en het lastige wegduwen. Maar juist daardoor creëren we onze eigen stress. Wat je wegduwt, komt als een boemerang terug. De kern van mijn lessen is: verzet niet wegdrukken, maar onderzoeken. Zowel in jezelf als in de samenwerking met anderen.’

De lessen zijn interactief, met veel ruimte voor ervaring. ‘We werken met een trainingsacteur. Deelnemers oefenen lastige gesprekken. De eerste les gaat over het brein: herkennen en aansturen en het effect ervan in hoe je je gedraagt en voelt. De tweede over samenwerking met collega’s. De derde is een hele dag waarin we ingaan op weerstand in de spreekkamer. Denk aan patiënten die boos worden of ongewenst gedrag laten zien.’

Geen standaard docent
Toen de opleiding begon, zocht RINO Zuid iemand die niet alleen les kon geven, maar vooral een leerklimaat kon creëren. ‘Ze zochten eigenlijk geen traditionele docent, maar iemand die mensen begeleidt in het zelf ontdekken. Dat past precies bij hoe ik werk. Ik had meteen een klik met Marlies, die het programma opzette. Vanaf het begin mocht ik meedenken en het programma mede ontwikkelen.’

Berendien gebruikt geen PowerPoint, alleen een flip-over. ‘Het gaat niet om zenden, maar om ervaren. Ik stel vragen als: hoe werkt het voor jou? Wat gebeurt er in je lijf? Wat denk je dan? Je hoofd kun je nog wel voor de gek houden, maar je lichaam liegt nooit.’

De rol van POH-ggz is veranderd
In de afgelopen tien jaar is er veel veranderd in de zorg, ziet Berendien. ‘De patiënt is mondiger geworden. Mensen zijn assertiever, soms zelfs agressiever. Alles is op te zoeken via Google of ChatGPT. Maar dat betekent niet dat je als POH-ggz zomaar mee moet gaan in alles.’

Ze merkt dat de druk in de praktijk is toegenomen. ‘Tijdsdruk, veel patiënten op een dag, nauwelijks tijd om te lunchen. Maar stress is niet alleen wat er gebeurt, het gaat er ook om hoe je ermee omgaat. Veel hulpverleners hebben het Florence Nightingale-complex: alles willen oplossen. Maar als je alleen voor de ander zorgt en jezelf vergeet, raak je uitgeput.’

Een thema dat altijd terugkomt in haar lessen is verzet. ‘Er zijn drie vormen: mensen die zeggen ‘ja maar’, mensen die boos worden op het systeem en mensen die hun frustratie op jou richten. Vooral dat eerste – discussie vermijden – komt het meest voor. Daar zit vaak de grootste irritatie en dus ook de meeste leerwinst.’

Toekomst: stress blijft een thema
Voor de toekomst van de POH-ggz ziet Berendien vooral uitdagingen op het gebied van stress en overprikkeling. ‘De samenleving is complexer geworden. Jongeren zijn vaak overprikkeld, ouderen vinden het digitale moeilijk. Problemen blijven bestaan, maar de vorm verandert. De kunst is om daar goed mee om te gaan.’

Wat de opleiding voor haar betekent? ‘Ik ben trots dat ik dit programma zelf heb mogen ontwikkelen. Bij RINO Zuid voel ik me echt thuis. Ik krijg ruimte om dingen te proberen, voel me serieus genomen als professional. Het is altijd fijn om naar Eindhoven of Maastricht te gaan. Altijd gastvrij, altijd welkom.’

Wat ze hoopt dat mensen over tien jaar over de opleiding zeggen? ‘Dat ze er echt iets aan gehad hebben. Dat het iets heeft toegevoegd aan hun professionele ontwikkeling. Dan is onze missie geslaagd.’