Schematherapie is een integratieve therapie die gebruik maakt van effectieve technieken uit verschillende therapiestromingen. De schematherapie probeert maladaptieve schema’s te identificeren die een persoon ertoe aanzetten om op een problematische en destructieve manier te denken en te handelen. Binnen schematherapie wordt er gewerkt met schema’s en modi om gevoelens, gedachten en gedrag te begrijpen en te kunnen veranderen.
Wiesette: ‘Schematherapie is meer dan alleen maar praten. Iemand kan vertellen over een gebeurtenis in de jeugd, maar bij schematherapie is vooral ervaren en voelen belangrijk. Het gaat om het opnieuw beleven en ontdekken wat je destijds eigenlijk nodig had en wat je niet hebt gekregen. Dat betekent iemand naar de pijn en de angst begeleiden met de motivatie dat, als die er echt doorheen gaat, er ook echt verandering komt.’
Gereedschapskist
Cliënten die eerst niet goed behandeld konden worden komen door schematherapie in beweging. Bijvoorbeeld mensen met persoonlijkheidsproblematiek. ‘Vanuit deze therapie kijk je daar op een andere manier naar en is het beter te verklaren. Als je in een tbs-kliniek werkt met iemand die erg geharnast is, moet je instrumentarium hebben om daarachter te kunnen kijken. Schematherapie biedt de therapeut een volle gereedschapskist om het harnas langzaam te demonteren. Daarom kunnen we mensen die voorheen niet voor psychotherapie geïndiceerd waren, nu wel met schematherapie behandelen.’
Niet iedere cliënt is in staat om steeds zelf een agenda te bepalen of om zelf te zeggen wat hij wil bespreken. ‘Sommige mensen worden daar angstig van, zij hebben meer controle nodig of holding. Voor hen is schematherapie veiliger. We nemen ze iets meer bij de hand maar pushen ook meer.’
Heldere taal
De kracht van schematherapie is dat het cliënten een taal geeft die zij makkelijk kunnen begrijpen. ‘Iedereen weet wat ‘mijn kritische kant’ betekent. Of het ‘boze kind’. Dat helpt heel erg. Door schematherapie begrijpen mensen beter hoe ze zijn opgegroeid, beter wat ze gemist hebben en waarom ze bepaalde schema’s hebben ontwikkeld. Het is helder: als dit gebeurd is, krijg je deze hardnekkige patronen.’
Limited reparenting
Schematherapie zoals uitgewerkt binnen de Academie voor Schematherapie werkt met fases. Rosi Reubsaet beschrijft dat in het boek ‘Schematherapie werken met fases in de klinische praktijk’. Wiesette: ‘Als mensen binnenkomen is er veel veiligheid nodig, meer holding. Daarna ga je jezelf ontdekken en begrijp je meer hoe de modi in elkaar zitten. Vervolgens komt de pubertijd waarin de cliënt met jou als therapeut de strijd aangaat. Vervolgens moet je loslaten. We proberen op die manier in te schatten in welke fase iemand zit. Of onderzoeken waarom het niet lukt om de volgende stap te zetten; we houden natuurlijk ook de efficiëntie en de effectiviteit van de therapie in de gaten.’
De therapeutische relatie is erg belangrijk binnen schematherapie. Uitgangspunt is dat traumatisering en geschonden basisbehoeften aan de oorsprong van de problemen liggen. Daarom doet de schematherapeut aan ‘limited reparenting’. De therapeut gedraagt zich als een soort van pleegouder om de opgelopen tekorten te helpen invullen en de emotionele ontwikkeling vlot te trekken. Schematherapie is een warme en ondersteunende therapie maar ook een die de nodige begrenzing en confrontatie geeft.’
Een schematherapeut dient onder andere warm betrokken en stevig te zijn. Hij moet kunnen begrenzen en confronteren. Daarbij is het intern kompas belangrijk waarbij de therapeut zelf voelt of er iets is wat hem tegenhoudt of wat hij niet durf te bespreken. Wiesette: ‘Jeffrey Young zegt dat schematherapie ook voor jouzelf als therapeut en ín jouzelf moet resoneren. Tijdens het lesgeven zie ik dat het mensen raakt. Dat ze ontroerd kunnen zijn of emoties over vroeger voelen. Het is nodig om dat te durven onderzoeken. Dat je dat wilt bespreken tijdens intervisie en zelf met de billen bloot gaat.’
Meeluisterend kind
Ook Wiesette werd destijds tijdens de opleiding geraakt en uitgedaagd. ‘Het ging over hoe lastig het voor een cliënt zou kunnen zijn als de therapeut in de vakantie drie weken afwezig zou zijn. Dat je dat ook zo naar de cliënt zou moeten benoemen. Ik dacht dat ga ik niet zo zeggen want ik ga mezelf niet zo belangrijk maken. Maar goed, ik wilde het toch proberen.
De cliënt deed precies waar ik bang voor was en wierp die suggestie verontwaardigd van zich af. Op dat moment zag ik de kant van haar waarmee ze mij op afstand hield maar ook een klein, kwetsbaar kind dat zich gehoord en gezien voelde. Dat was mooi. Ik voelde dat er altijd een kwetsbare kant; een klein kind meeluistert naar wat jij te zeggen hebt. Wij zijn er voor dat kind. Om ervoor op te komen, te zorgen, het te laten opgroeien en mee te spelen. Want schematherapie is ook heel speels. We kunnen lachen en in groepen stoelendans met elkaar doen. Het zijn vaak kinderen die weinig hebben kunnen spelen, weinig vrolijk zijn geweest. Dat speelse past ook erg goed bij mij als persoon, dat vind ik er heel mooi aan.’
Heb je interesse in schematherapie? Kijk dan hier: https://www.rinozuid.nl/aanbod/schematherapie