PRAKTIJKONDERZOEK OPLEIDINGSDEELNEMER ORTHOPEDAGOOG-GENERALIST I.O: HET AANLEREN EN AUTOMATISEREN VAN TWEE-TEKEN KLANKEN BIJ KINDEREN MET LEES- EN SPELLINGPROBLEMEN.

Kun je iets vertellen over het onderzoek dat je hebt uitgevoerd?
In het eerste jaar van de opleiding zijn wij, drie studenten, met een verplichte opdracht gestart. Ons onderwerp was kijken naar het aanleren en automatiseren van klanken die uit twee tekens/letters bestaan, zoals de letters eu, ui, oe. Onze hypothese daarbij was, vinden kinderen met dyslexie dit moeilijker? In de literatuur hebben we daar niets over gevonden en zo is ons onderzoek geboren.

We hebben bij verschillende instanties in totaal 100 kinderen met dyslexie getest en uit die test bleek dat kinderen met dyslexie inderdaad moeite hebben om deze klanken aan te leren. Vervolgens hebben we drie risico letters genomen, eu, ui en, ei. We zijn naar leerkrachten van groep drie gegaan en hebben hun advies gevraagd over welke klanken moeilijkheden opleverden. In groep drie wordt de basis gelegd voor lezen en schrijven en worden de letters aangeleerd. Het mooie was dat de leerkrachten dezelfde klanken opgaven. Het vermoeden dat wij hadden is in de praktijk gedurende het onderzoek van het eerste jaar dus bevestigd.

In het tweede jaar heb ik 40 behandelaren van dyslexie gevraagd wat zij zouden doen voor kinderen die moeite hebben met deze letters. De behandelaren hebben een top vijf van interventies benoemd.

Vervolgens heb ik twee groepen gemaakt:
- Leraren die met hun eigen methode werken
- Leraren die met de top vijf van interventies van de dyslexiebehandelaren werken

In het totaal hebben we 800 kinderen getoetst. Bij alle kinderen is bij aanvang en aan het einde van de leerperiode een twee-teken klanktoets afgenomen. Dat was erg spannend om te doen, maar het resultaat was goed! Een significante vooruitgang, samen met de leerkrachten hebben we gekeken waar de kinderen nou het meeste plezier aan beleefden, waar zag je de meeste effectiviteit en waar genoot jezelf het meeste van? Hieruit heb ik een top drie van interventies gemaakt en deze wil ik graag gaan publiceren. Kleine stapjes om “de wereld” een beetje beter te maken, dat is met dit onderzoek gebeurd. Ik zou nog veel uitgebreider onderzoek willen doen, het liefst over heel Nederland zodat je zeker weet: ”Deze twee-teken klanken zijn risicovol”. Mijn begeleider heeft aangegeven dat ik op dit onderwerp kan promoveren, maar eerst wil ik mijn opleiding afmaken.

Is promoveren voor jou een serieuze overweging?
Ja, het is een serieuze overweging. Op dit moment kom ik veel op scholen en de resultaten van mijn onderzoek kan ik aanreiken om bijvoorbeeld aan te geven dat je met meer liedjes zingen, waarin al die twee-teken klanken voorkomen, op een leuke en effectieve manier resultaat boekt. Het is natuurlijk niet wetenschappelijk onderbouwd en daarom is het leuk om het onderzoek uit te breiden.

Voor welk vak heb je dit onderzoek uitgevoerd?
Het eerste deel heb ik gedaan tijdens het vak Praktijkgericht onderzoek uit het eerste jaar. Ik had nog geen basisaantekening als orthopedagoog en daarom moest ik twee extra vakken volgen en een extra onderzoek doen. Het is een beetje uit de klauwen gelopen, 30 enthousiaste leerkrachten, 800 kinderen, mijn moeder heeft 1600 toetsen gecontroleerd.

Je geeft aan dat je veel aan het onderzoek hebt in je werk. Wat doe je precies voor werk en bij welke instelling ben je werkzaam?
Ik werk als Orthopedagoog bij Driestar Educatief, één dag per week ben ik teamleider dyslexie en daarin verantwoordelijk voor de diagnostiek en de behandeling. Ik doe nog steeds veel onderzoek en coach de behandelaren op inhoud het is een wisselwerking. Ik doe ook veel begeleidingstrajecten met scholen als de leesresultaten in groep drie tegenvallen. Twee-teken klanken blijken in het leesproces dus heel erg cruciaal en kunnen het leren lezen stagneren. Ik vind het heerlijk dat ik aan de basis iets kan betekenen.

Hoe lang ben je bezig geweest met het onderzoek en hoe is het proces verlopen?
Na de kerst ben ik ermee gestart. In de periode tussen kerst en de zomervakantie gebeurt er heel veel in groep drie op het gebied van het aanleren van letters. Tot de zomer heb ik dus alle data verzameld, de zomervakantie heb ik gebruikt om alles te analyseren en in oktober had ik echt alle resultaten op een rijtje. Ik moet wel zeggen dat ik mijn privé netwerk heel erg dankbaar ben, zij hebben mij enorm geholpen met adressen zoeken, etiketten printen, etc.

Ik heb er veel tijd in gestopt omdat ik het zo leuk vind. Boeken uit de bibliotheek gehaald een strakke planning gemaakt en…….. gewoon doen! Ik heb ook hulp gehad met SPSS, een collega bood mij aan te helpen. Mijn TIP: zorg dat je dit niet alleen doet, verzamel mensen om je heen die de meerwaarde zien, super leuk om te doen.

Welke kaders worden er meegegeven binnen het vak zelf?
Er zijn voorwaarden waaraan het onderzoek moet voldoen en daar is literatuur bij. Ik heb een theoretisch kader geschreven en een onderzoeksopzet ingeleverd.

Leuk om te horen dat je zo enthousiast bent. Eigenlijk heb je dus alleen positieve ervaringen?
Het is een studie die om een beetje geduld vraagt, medestudenten hebben mij regelmatig voor gek verklaard dat ik dit een leuke richting vind. De twee-teken klanken hebben mij vanaf het begin van mijn studie bezig gehouden. Gelukkig heb ik er nu iets mee gedaan en ik hoop ook echt dat studenten nu geënthousiasmeerd worden voor dit vak. Zo kunnen we de wereld toch een beetje mooier maken. Ik ben met de afronding van mijn opleiding bezig en het volgende dat op mijn to-do lijstje komt is een artikel hierover schrijven en publiceren. Ik vind het ook echt leuk om aan dit interview mee te werken.

In principe heb je het onderzoek in het tweede jaar vooral zelfstandig uitgevoerd?
Klopt, Petra Swennehuis was mijn back-up, ik heb nog wel aan mijn team gevraagd of zij mee wilden doen, maar die behoefte hadden zij niet. Als team hadden we wel al deelvragen gemaakt waar ik in het tweede jaar mee verder ben gegaan. Dit jaar was ik de enige student in dit vak. Van de NVO moest ik twee vakken en een onderzoek doen. Voor het onderzoek staat 100 uur op mijn certificaat… in de werkelijkheid heb ik er wel 200 uur aan gewerkt. Het was enorm leuk, voorheen ben ik juffrouw geweest. Bij het samenstellen van het interventiepakket ging mijn juffrouwhart weer harder kloppen. Ik heb het zo concreet gemaakt dat geen enkele leerkracht kon zeggen: “Dit snap ik niet, dit kan ik niet uitvoeren.” Dus een liedje, maar ook enkele geluidsfragmenten, knutselen met een ei, memorykaartjes maken en creatief bezig zijn met een letter.

Ik dacht echt: het moet perfect zijn en een compleet en werkbaar pakket. En Petra vroeg: “Deden ze het allemaal wel?” Maar ik kreeg juist alleen maar bedankjes dat ze mee mochten doen. Petra zei ook: “je kunt er gewoon een methode van maken”. Soms als ik terugkijk snap ik echt niet hoe het gelukt is. Het moet dus echt een onderwerp zijn dat je leuk vindt waar je je tanden in wilt zetten. Ik vind het ontspannend om ’s avonds op de bank die knutselwerkjes te bedenken. Dus in die zin gaat het ook vanzelf. Ik ben blij dat het zo voorspoedig is gegaan.

Zijn er nog dingen die je graag wilt vertellen?
Het belangrijkste om te vertellen vind ik dat je echt de praktijk ermee verbetert. Verder moet je gewoon beginnen, je moet het gewoon gaan doen.