Claire: ‘Ik werkte in 2010 bij de Radboud Universiteit in Nijmegen toen mijn telefoon ging: Petri Embregts, toen hoofdopleider van de GZ-opleiding van RINO Zuid, was op zoek naar een hoofddocent voor de eerste module van de GZ-opleiding K&J in Eindhoven. Ik had een drukke baan dus zei dat ik dit wel graag wilde, maar niet nu. En dat ik volgend jaar meer tijd zou krijgen. Maar dat was geen optie. Ze hadden nu iemand nodig. Petri zei: pak je kans. Ik heb toen de sprong gewaagd. Tot op de dag van vandaag ben ik zeer dankbaar dat ik die kans toen kreeg.’
Bas: ‘In 1998 startte ik als docent bij RINO Zuid. Ik kwam net uit de collegebanken en deed samen met Noud Engelen promotieonderzoek naar persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen. In 2004 werd ik hoofddocent van de module Ouderen binnen de GZ-opleiding. In 2009 ook van de module Ouderen in de opleiding Psychotherapie. RINO Zuid besteedt veel aandacht aan ouderen, vergeleken met soortgelijke instellingen. Daar was en ben ik heel blij mee. Van 2017 tot 2023 was ik hoofdopleider van de GZ-opleiding. In die rol leerde ik jou kennen, hè Claire.’
Claire: ‘Ik weet nog goed dat ik bij jouw aantreden als Hoofdopleider voor het eerst een plenaire lezing van jou over ‘Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen’ mocht bijwonen. Jouw focus lag natuurlijk op ouderen. De mijne op kinderen en jeugd. Het tegenovergestelde van elkaar. Die richtingen kenden tot voorkort aparte opleidingsroepen. Tijdens het hoofdopleiderschap van Petri Embregts gingen we experimenteren met combigroepen K&J en V&O: beide richtingen bij elkaar. Tijdens jouw lezing ontdekte ik pas hoeveel aspecten onze doelgroepen met elkaar gemeen hebben. Door de combigroepen kwam dus meer diversiteit in de opleidingsgroepen. En langzaamaan kwamen er, naast de grote GGZ- en zorginstellingen, ook steeds meer kleinere instanties en (psychologen)praktijken die mensen wilden opleiden tot GZ-psycholoog.’
Bas: ‘RINO Zuid had toen al oog voor de partijen en sectoren die niet direct gelinkt zijn aan de ggz. De LVB-sector, revalidatiesector of verpleeghuissector bijvoorbeeld. Er kwamen proeftuinen en constructies om ervoor te zorgen dat de deelnemers konden rouleren binnen al die sectoren en de grote ggz. Zo komt er ook meer ruimte om die kleinere sectoren te betrekken. Naast de praktische noodzaak zorgde die constructies ook voor een goede inhoudelijke ontwikkeling: de PIOG kon inhoudelijk de breedte in door te rouleren tussen verschillende instellingen.’
Claire: ‘Je zag daardoor ook een andere populatie binnenkomen bij de GZ-opleiding. Opleidingsdeelnemers die werken met bijvoorbeeld mensen met een visuele, auditieve of (licht) verstandelijke beperking. Of bijvoorbeeld bij de ouderenzorg. De samenstelling van de opleidingsgroep werd hierdoor meer een afspiegeling van de brede problematiek die zich in de samenleving afspeelt.’
Bas: ‘Daar ben ik het helemaal mee eens. Daardoor is alles nu meer een geheel. Mijn opvolger Nathan Bachrach zorgt er nu voor dat transferrable skills goed in de opleiding worden gepositioneerd. Dat gaat over bepaalde diagnostische of behandel interventies die je bij meerdere doel- en leeftijdsgroepen in kunt zetten. We blijven altijd bezig om alle kennis zo goed mogelijk te comprimeren tot een opleiding van twee jaar. RINO Zuid blijft ontwikkelen!’
Claire: ‘Het grootste en mooiste wat we samen mochten ontwikkelen is toch wel de GZ-opleiding op de Cariben. Toen leerden we elkaar echt goed kennen. Zelf ben ik opgegroeid op Curaçao. Toen Marrik van Rozendaal en Rachel Sistermans mij zomer 2018 uitnodigden voor een gesprek had ik zoiets moois nooit zien aankomen. Ik dacht meteen: ja, dit wil ik! We hebben een goed werkend format hier in Eindhoven, dat kunnen we daar zeker goed implementeren. Maar volgens mij is echt alles is anders verlopen dan vooraf gedacht. Het werd uiteindelijk een enorme klus waar we dag en nacht voor in touw zijn geweest.’
Bas: ‘Ik vergeet het ook nooit meer. Marrik en ik stonden bij de koffiemachine toen hij met dit idee kwam. Het klonk voor mij toen al als muziek in de oren: je gaat hier zoveel goeds mee doen. Ik hoorde later dat er door een andere opleidingsinstelling al eerder een poging was gedaan. Dus ik dacht ook: het is nu of nooit. Ik zag de uitdagingen. We moesten ons volledig houden aan het Nederlandse 'opleidingsplan GZ-psycholoog’. Voldoende uren cursorisch onderwijs, praktijkuren supervisie, werkbegeleiding etc.. Maar we wilden ook goed aansluiten bij de problematiek van de eilanden en culturele verhoudingen. We koppelden docenten van hier aan werkende psychologen op de eilanden. Het was organisatorisch een hele klus. Dat leidde mede dankzij Rachel Sistermans tot creatieve constructies. De PIOG’s hebben hun diploma dik verdiend.’
Claire: ‘Absoluut! Je moet je voorstellen: de meeste deelnemers uit de Cariben waren mensen die al 15 jaar of langer in de GGZ- hulpverlening werken. Ze waren het gewend om voor opleidingen en specialisaties naar Europa of de VS te reizen. Maar voor de GZ-opleiding moest je meerdere jaren naar Nederland, als je was aangenomen tenminste. Dus ze waren dolblij dat de ie nu bij hen op de Caraïbische eilanden werd aangeboden. Ze waren gewend om zelfstandig snel te handelen en zaken direct op te pakken en hadden veel expertise en klinische ervaring. We hebben 20 mensen opgeleid voor een gebied dat deze kwaliteit van die zorg zo hard nodig heeft. En zo hebben we met z’n allen een stukje bijgedragen aan de mentale gezondheid op de Cariben. Hopelijk kunnen we in 2025 opnieuw een opleidingsgroep starten en alle GZ-psychologen die we eerder hebben opgeleid, inzetten als werkbegeleider, praktijkopleider of supervisor.’
Bas: ‘Het Caribisch project gaf mij ook een bijzondere binding met de eilanden. Ik ben daar nu bezig met de opzet van een commissie wetenschappelijk onderzoek binnen Mental health Caribbean. En ik hoop dat jij, Claire, ook de opleidingsgroep van 2025 gaat oppakken. Je was de rode draad, de moeder van de twintig PIOGs. Dat maakte het geheel mede realiseerbaar door je enorme betrokkenheid. En dat is ook hoe ik RINO Zuid zie. Je voelt je thuis, het is er gemoedelijk. Er zijn korte lijnen. RINO Zuid is een innovatieve instelling en altijd op zoek naar nieuwe mogelijkheden. Ze durven ook af en toe buiten de gevestigde paden te treden.’
Claire: ‘Ik wens dat RINO Zuid voortzet waarmee ze al begonnen zijn. Aan de ene kant hoop ik dat steeds meer psychologen en orthopedagogen de GZ-opleiding kunnen volgen en de tools in handen krijgen om als gespecialiseerd hulpverlener de samenleving te helpen en ondersteunen. Aan de andere kant hoop ik niet dat alles té groot wordt, waardoor we het logistiek niet meer voor elkaar krijgen. Dit zou dan ten koste gaan van de inhoud van de opleiding.’
Bas: ‘De tekorten op het gebied van GZ-psychologen en (klinisch) neuropsychologen blijft een enorme uitdaging. Een directe oplossing voor dit capaciteitsprobleem lijkt niet direct voorhanden. Zo zou RINO Zuid zich naast de BIG-opleidingen in de toekomst verder kunnen profileren op scholing van masterpsychologen in sectoren als LVB, revalidatie en ouderen waarbij het overgrote deel van psychologen uit masterpsychologen bestaat. Dus hoe sorteer je vanuit het tekort aan GZ-opleidingsplaatsen voor op gerichte scholing voor psychologen die niet direct in aanmerking komen voor de GZ-opleiding maar wel te maken hebben met (hoog)complexe zorgvragen zodat ze voldoende geëquipeerd zijn? Dat lijkt me een mooie en belangrijke uitdaging voor RINO Zuid.’