Keukentafelgesprek – verwijzing – klaar, toch?
Is dat de rol van een gemeente binnen de jeugdzorg? Als het aan Lieke ligt zeker niet. ‘Wij gaan voor actieve betrokkenheid. We zijn een van de weinige gemeentes die ook zelf hulpverlening bieden aan gezinnen. We brengen in kaart wat nu precies de vraag achter de vraag is waarmee een gezin bij ons binnenkomt. En dan bepalen we samen wat het beste aansluit: een doorverwijzing óf de casus zelf oppakken. En juist dat geeft de kans om te normaliseren. Soms vertelt een ouder: ‘op school hebben ze gezegd dat mijn kind misschien ADHD heeft’. Je kunt dan meteen doorverwijzen. Maar tijdens verschillende sessies ga je filteren. Je komt er bijvoorbeeld achter dat het kind wel in een hele grote klas zit. Of dat de aanpak van de ouders niet goed aansluit bij wat het kind nodig heeft. Een doorverwijzing voor een onderzoek naar ADHD hoeft dan helemaal niet altijd. Met andere hulp sluit je soms dus beter aan bij de vraag van het gezin én neem je wat druk weg bij de tweede- en derdelijnszorg’.

Gemeentes, verbreed je blik – bijvoorbeeld met ABFT
Het is altijd goed om nieuwe dingen te leren. Daarom zocht Lieke tijdens de coronaperiode naar een opleiding of training die goed aansloot bij de problematiek van die tijd: depressiviteit en mentale gezondheid. ‘We werken hier heel erg vanuit het gezinssysteem. Wat gebeurt er thuis en wat op school? Hoe kun je daar advies en hulp in geven? Toen kwam ik uit bij ABFT. Die therapie is systemisch ingericht en richt zich op de problematiek die toen speelde. ABFT wordt vooral in de tweede en derde lijn gebruikt. Maar wij kijken wat we eruit kunnen halen om ook in het voorliggende traject al wat te betekenen. Werken op basis van een gevalideerde therapie helpt om de handelingsverlegenheid te verkleinen. Het is ook niet niets: kinderen met suïcidale uitingen bijvoorbeeld. Dat levert spanningen op in een gezin. Doordat de ABFT effectief bewezen is bevonden op zowel kinderen met depressie en suïcidaliteit, kunnen we de therapie in vergelijkbare situaties goed gebruiken. We stelden onszelf de vraag: welke aspecten kunnen we eruit halen en al gebruiken in een fase waarbij het bijvoorbeeld nog niet zover gekomen is?

Elke gemeente een eigen aanpak
Toen in 2015 de Jeugdwet werd gedecentraliseerd, moesten gemeentes op hun eigen manier invulling geven aan deze wet. Gemeente Peel en Maas koos ervoor om professionals uit verschillende richtingen in het jeugdwerkveld in dienst te nemen. Ze hebben nu 19 gezinscoaches. Daarmee halen ze echte hulpverlening in huis. Wat dat oplevert? Vooral normalisatie. Lieke: ‘Je gaat een echt gesprek aan. En soms is de ‘oplossing’ heel eenvoudig en is een doorverwijzing helemaal niet nodig.’

Gehechtheidsbreuken en trauma’s zijn te herstellen
Een kind heeft altijd zorg nodig en de ouder heeft altijd het instinct om voor dat kind te willen zorgen. Je kunt herstellen wanneer beide kanten daarvoor openstaan. Ga altijd uit van de relatie tussen ouders en het kind en niet alleen het probleemgedrag van het kind. Dat is voor Lieke de belangrijkste les uit de ABFT – level 1 module bij RINO Zuid. ‘Ieder gezin heeft te maken met traumatische gebeurtenissen. Groot en klein. De kleine 't's zijn de kwetsuren. Bijvoorbeeld wanneer de afstemming tussen ouder en kind niet helemaal goed gaat. De grote T's staan voor de trauma's zoals sterfte, ziekte, misbruik of verwaarlozing. Hoe meer van die traumatische gebeurtenissen, hoe groter de afstand tussen ouder en kind kan worden. Gelukkig kun je die breuk(jes) herstellen. Maar soms weten gezinnen even niet meer hoe. En dat is heel begrijpelijk. Als je dan het gesprek aangaat, koppel je dat aan zaken waarbij ouders en kinderen niet meer met elkaar praten. Wat maakt nu dat een kind de zorgen die hij heeft of dingen die hij uithaalt niet bespreekbaar maakt met ouders? Ik vind dat we dit standaard mee moeten nemen in onze gesprekken. En dat zijn mooie aanknopingspunten bij de ABFT. Wij gaan de behandelmethode niet volledig zelf doen: het is een intensieve behandeling en onze gezinscoaches zich richten op (laagdrempelige) hulpverlening. Intensieve behandelingen worden uitgevoerd door de zorgaanbieders die op dat gebied expertise hebben. Maar we kunnen er wél aspecten uit halen.

Óók voor gemeentes die alleen het intakegesprek doen
‘Er zitten thema’s en lessen in die iedere gemeente kan gebruiken. Ongeacht of je ook zelf hulpverlening biedt of niet. Merk je dat er verwijdering is tussen ouder en kind? Speelt er iets waardoor ze elkaar niet kunnen vinden? Stel dan de vraag: waarom ga je niet naar je ouders? Het gedrag wat een jeugdige laat zien hoeft niet altijd een ontwikkelingsstoornis te zijn. Het kan ook heel goed komen doordat hij of zij zich een periode niet gezien of gehoord voelde. Je bekijkt de problematiek of vraag vanuit het hechtingsperspectief. Je verbreedt je blik. En uiteindelijk geef je misschien een heel ander advies of maak je een andere doorverwijzing dan dat je anders gedaan zou hebben.

Meer weten over ABFT?
RINO Zuid biedt de opleiding ABFT level 1 en 2 aan: Overzicht van al onze modules - RINO Zuid . Heb je vragen of sluit ons open aanbod onvoldoende aan bij de opleidingsvraag van jouw organisatie? We ontwikkelen graag een maatwerk- of incompanytraject. Neem vrijblijvend contact op met onze afdeling nascholing via nascholing@rinozuid.nl.